Stap 1: Inleiding tot het onderwerp (10 min

• Noem het doel van de les: We gaan leren over de talen [taalfamilie] en we gaan [de minderheidstaal] vergelijken met andere talen [taalfamilie]. Zijn er leerlingen die al enkele van deze [taalfamilie] talen kennen? 

• De overeenkomsten tussen [minderheidstaal], [meerderheidstaal], [taal verwant aan minderheidstaal] worden getoond en besproken. 

 

Introduceer het begrip cognaten: omdat sommige talen nauw aan elkaar verwant zijn, zijn er veel woorden die veel op elkaar lijken in die talen.  

We noemen dit cognaten: woorden die dezelfde oorsprong hebben en daardoor op elkaar lijken (je kunt deze voorbeelden op je krijtbord, whiteboard of digitale bord schrijven).  

Voorbeeld 1 

Engels-Nederlands-Fries: 

Apple- appel – appel
Rose – roos – roas

Er zijn ook woorden die in twee van de drie talen op elkaar lijken, maar in een andere totaal verschillend zijn.  

Voorbeeld 2 

Engels-Nederlands-Fries: 

room – kamer – keamer
key – sleutel – kaai
father – vader – heit

 

Stap 2

 

• Speel een quiz waarin de leerlingen leren hoe je de betekenis van woorden kunt afleiden door te zoeken naar overeenkomsten met andere talen of te putten uit hun eigen kennis. De voorbeelden op het bord kunnen hen helpen en laten zien waar ze naar moeten zoeken. Of ze ontdekken een ‘valse vriend’ – woorden die op elkaar lijken maar een totaal andere betekenis hebben. 

 

Quizvoorbeeld voor de Friese context

 

In groepjes werken de leerlingen uit welke woorden dezelfde betekenis hebben en koppelen de woorden aan de juiste taal. 

Schrijf elk woord apart op een kaart en schud de woorden (gebruik geen zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en q-woorden door elkaar). Afhankelijk van de grootte van je klas moet je misschien meerdere sets per categorie maken, 

 

Fries-Duits-Nederlands-Engels

 

Zelfstandige naamwoorden: 

wetter-wasser-water-water 

waar-Wetter-weer-weather

brea-Brot-brood-bread 

 

Bijvoeglijke naamwoorden: 

lyts-klein-klein-small

slim-schlimm-erg-bad

tûk/snoad-schlau-slim-smart 

 

Vraagwoorden: 

wêr-wo-waar-where

hoe-wie-hoe-how

wa (‘t)-wer-wie-who

 

Wat hielp de leerlingen om de woorden te matchen? Misschien  

• Woorden die (bijna) hetzelfde klinken: bijv. wêr (fry) where (eng) 

• Soortgelijke spelling: bijv. brea (fry) bread (eng), slim (fry) schlimm (deu) 

• Voorkennis van valse vrienden: slim (fry en nld) 

 

Verken voorbeelden van andere talen, die in de OWL+ module te vinden zijn: 

1. Voor Portugees-Spaans-Mirandees -> Mirandese unit
2.  Voor Lets – Engels – Latgalisch -> Latgalische unit 

 

Stap 3: Zelf onderzoek doen (20 minuten)

• Nadat de klas is geïnformeerd en de puzzel heeft opgelost, gaan de leerlingen zelf aan de slag. In tweetallen of in groepjes van drie/vier zoeken ze drie verschillende woorden op in de drie talen [minderheidstaal, meerderheidstaal, andere (aan de minderheidstaal verwante) taal] die: 

1. Hetzelfde zijn in alle drie de talen 
2. Hetzelfde zijn in twee van de drie talen 
3. Verschillend zijn in alle drie de talen 

Elke groep kan woorden zoeken in een andere categorie: thuis, in de winkel, in de kerk, enzovoort. 

Stap 3: Onderzoeksresultaten presenteren (15 minuten

• De woorden die de leerlingen hebben gevonden, worden gepresenteerd en besproken in de klas. 

Leerlingen geven hun presentatie (in de minderheidstaal, maar het is ook mogelijk om het in een andere taal te doen).